ภาษาไทย คำราชาศัพท์

คำราชาศัพท์ - คําราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์

พูดถึงเรื่องการศึกษาคำราชาศัพท์ สามารถแบ่งได้เป็น 2 ตอน ใหญ่ ๆ คือ

 

ตอนที่ 1 : คําราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์

1. คําราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์

คำนามที่เป็นชื่อสิ่งของสำคัญที่ควรยกย่อง มีคำเติมหน้า ได้แก่

  • พระบรมมหาราช
  • พระบรมมหา
  • พระบรมราช
  • พระบรม
  • พระอัคราช
  • พระอัคร
  • และพระมหา
    • เช่น พระบรมมหาราชวัง
    • พระบรมมหาชนกพระบรมราชชนนี
    • พระบรมราชวงศ์
    • พระบรมอัฐิ
    • พระบรมโอรสาธิราช
    • พระอัครชายา
    • พระมหาปราสาท
    • พระมหาเศวตฉัตร เป็นต้น

คำนามเป็นชื่อสิ่งสำคัญรองลงมา นำหน้าด้วยคำ "พระราช" เช่น

  • พระราชวังพระราชวงศ์
  • พระราชทรัพย์
  • พระราชลัญจกร เป็นต้น

คำนามเป็นชื่อของสิ่งสามัญทั่วไปที่ไม่ถือว่าสำคัญส่วนใหญ่เป็นคำ บาลีสันสกฤต เขมร และคำไทยเก่า แต่บางคำก็เป็นคำไทยธรรมดานำหน้าด้วยคำ "พระ" เช่น

  • พระกร
  • พระบาท
  • พระโรค
  • พระฉาย
  • พระแท่น
  • พระเคราะห์ เป็นต้น

คำนามใดที่เป็นคำประสม มีคำ "พระ" ประกอบอยู่แล้ว ห้ามใช้คำ "พระ" นำหน้าซ้อนอีก เช่น

  • พานพระศรี (พานหมาก)
  • ขันพระสาคร (ขันน้ำ) เป็นต้น

คำนามที่เป็นชื่อสิ่งไม่สำคัญและคำนั้นมักเป็นคำไทย นำหน้าด้วยคำว่า "ต้น" เช่น

  • ม้าต้น
  • ช้างต้น
  • เรือนต้น

และนำหน้าด้วย “หลวง” เช่น

  • ลูกหลวง
  • หลานหลวง
  • รถหลวง
  • เรือหลวง
  • สวนหลวง

ส่วน "หลวง" ที่แปลว่าใหญ่ ไม่จัดว่าเป็นราชาศัพท์ เช่น

  • ภรรยาหลวง
  • เขาหลวง
  • ทะเลหลวง เป็นต้น

นอกจากคำว่า “ต้น” และ “หลวง” ประกอบท้ายคำแล้ว บางคำยังประกอบคำอื่นๆ อีก เช่น

  • รถพระที่นั่ง
  • เรือพระที่นั่ง
  • รถทรง
  • เรือทรง
  • ม้าทรง
  • ช้างทรง
  • น้ำสรง
  • ห้องสรง
  • ของเสวย
  • โต๊ะเสวย
  • ห้องบรรทม เป็นต้น

 

2. คําราชาศัพท์สำหรับเจ้านายหรือพระบรมวงศานุวงศ์ คือตั้งแต่สมเด็จพระบรมราชินีลงไปถึงหม่อมเจ้า

ใช้พระราชนำหน้า เช่น

  • พระราชเสาวนีย์
  • พระราชประวัติ
  • พระราชดำรัส
  • พระราชกุศล
  • พระราโชวาท
  • พระราโชบาย เป็นต้น

ใช้พระนำหน้า เช่น

  • พระเศียร
  • พระองค์
  • พระหัตถ์
  • พระทัย
  • พระบาท

เว้นแต่หม่อมเจ้าไม่ใช้ "พระ" นำหน้า ใช้ว่า

  • เศียร
  • องค์
  • หัตถ์
  • หทัย
  • บาท เป็นต้น

คำนามราชาศัพท์สำหรับเจ้านายอยู่ในตัว ไม่ต้องใช้คำนำหน้าหรือคำต่อท้าย เช่น

  • วัง
  • ตำหนัก เป็นต้น

 

สำหรับคำว่า พระราชโองการ และพระราโชวาท หากใช้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะมีคำว่า "บรม" นำหน้าคำว่า "ราช" เสมอ

 

[อัปเดต] ไปต่อ ตอนที่ 2 คำที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์

หรือดูเครื่องมือช่วยเรียนรู้คำราชาศัพท์ ดังนี้

คำราชาศัพท์ ทั้งหมด

ค้นหา คำราชาศัพท์

คำราชาศัพท์ ตามหมวดหมู่

 

 

ข้อมูลเพิ่มเติม

บทความยอดนิยม