คำราชาศัพท์ที่พบในพิธีราชาภิเษก
ใกล้เข้ามาทุกทีสำหรับวันสำคัญของปวงชนชาวไทย นั้นก็คือพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ซึ่งสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้ประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ระหว่างวันที่ 4-6 พฤษภาคม พุทธศักราช 2562 ในพิธีบรมราชาภิเษกหรือพระราชพิธีอื่น ๆ นั้นจะมีคำราชาศัพท์ใดบ้างที่เกี่ยวข้อง
วันนี้เราจึงนำคำที่เราอาจจะได้เห็นหรือได้ยินในวันนั้นมาฝากกัน ตามนี้เลย
- มุรธาภิเษก,มูรธาภิเษก หมายความว่า น้ำพระพุทธมนต์และเทพมนตร์สำหรับถวายพระมหากษัตริย์เพื่อสรงในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกหรือพระราชพีอื่น ๆ
- กกุธภัณฑ์ หมายความว่า สัญลักษณ์สำคัญแห่งความเป็นพระมหากษัตริย์ คือ ๑. พระมหาพิชัยมงกุฎ ๒. พระแสงขรรค์ชัยศรี ๓. ธารพระกรชัยพฤกษ์ ๔. วาลวีชนี (พัดกับแส้) ๕. ฉลองพระบาท รวมเรียกว่าเบญจราชกกุธภัณฑ์ ทั้งนี้ บางสมัยใช้เครื่องราชกกุธภัณฑ์แตกต่างกัน เช่น ใช้ฉัตรแทนพระมหาพิชัยมงกุฎ
- ราชาภิเษก หมายความว่า พระราชพิธีในการสถาปนาขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ ใช้ว่า พระราชพิธีบรมราชาภิเษก
- สมิต ๓ หมายความว่า ใบไม้มงคลที่ถวายพระมหากษัตริย์เพื่อทรงปัดพระองค์ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
- อัฐทิศ หมายความว่า ชื่อพระแท่นรูป ๘ เหลี่ยม ที่พระมหากษัตริย์ประทับเพื่อรับการถวายราชสมบัติในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก, เรียกเต็มว่า พระที่นั่งอัฐทิศ-อุทุมพรราชอาสน์
- อัษฎายุธ, อัษฎาวุธ หมายความว่า เครื่องราชูปโภคหมวดพระแสง มี ๘ อย่าง คือ ๑. พระแสงหอกเพชรรัตน์ ๒. พระแสงดาบเชลย ๓. พระแสงตรี ๔. พระแสงจักร ๕. พระแสงดาบและเขน ๖. พระแสงธนู ๗. พระแสงง้าวมีขอแสนพลพ่าย ๘. พระแสงปืนคาบชุดข้ามแม่นํ้าสะโตง, จะอัญเชิญมาถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
- ฉัตรมงคล หมายความว่า พระราชพิธีฉลองพระมหาเศวตฉัตร ทำในวันซึ่งตรงกับวันบรมราชาภิเษก
- นพปฎลมหาเศวตฉัตร,พระมหาเศวตฉัตร หมายความว่า ฉัตร ๙ ชั้น เป็นฉัตรชั้นสูงสุดสำหรับพระมหากษัตริย์ ทำด้วยผ้าขาวขลิบทอง ใช้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวซึ่งผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษกแล้ว
- พระสัปตปฎลเศวตฉัตรฉัตร ๗ ชั้น หมายความว่า ฉัตรขาวมีลักษณะเหมือนพระนพปฎลมหาเศวตฉัตรทุกประการเพียงแต่ลดจำนวนชั้นลงเหลือ ๗ ชั้น พระสัปตปฎลเศวตฉัตรเป็นฉัตรประกอบพระอิสริยยศสำหรับพระมหากษัตริย์ที่ยังไม่ผ่านการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
- เบญจปฎลเศวตฉัตร หมายความว่า ฉัตร 5 ชั้น มีลักษณะคล้ายกับพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร แต่ขลิบทองแผ่นลวดมีระบายสองชั้น เป็นฉัตรประจำพระอิสริยยศเจ้าฟ้า หรือสมเด็จพระมหาสมณเจ้า
- เลียบพระนคร,เลียบเมือง หมายความว่า เสด็จพระราชดำเนินรอบพระนครภายหลังบรมราชาภิเษกแล้ว
- วันฉัตรมงคล หมายความว่า วันประกอบพระราชพิธีสมโภชพระมหาเศวตฉัตรและเครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ ซึ่งตรงกับวันบรมราชาภิเษก ในรัชกาลปัจจุบันตรงกับวันที่ ๕ พฤษภาคม
- โองการ หมายความว่า คำศักดิ์สิทธิ์ เช่น โองการแช่งน้ำในพระราชพิธีถือพระพิพัฒน์สัตยา (ศรีสัจจปานกาล), ถ้าเป็นคำศักดิ์สิทธิ์มาจากพระดำรัสสั่งของพระมหากษัตริย์ที่รับบรมราชาภิเษกแล้ว เรียกว่า พระราชโองการ หรือ พระบรมราชโองการ
- พระกลด หมายความว่า ร่มขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง ขอบร่มมีระบาย คันยาวกว่าก้านร่ม ใช้ถือกั้นเจ้านาย หรือพระภิกษุที่ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์, ราชาศัพท์ว่า พระกลด, เรียกร่มขนาดใหญ่มีด้าม สำหรับพระธุดงค์โดยเฉพาะ, เรียกดวงอาทิตย์หรือดวงจันทร์ที่มีแสงสีรุ้งเป็นวงกลมล้อมรอบว่า ดวงอาทิตย์ทรงกลด ดวงจันทร์ทรงกลด
- พระกัปปาสิกะสูตร หมายความว่า ด้ายสายสิญจน์หรือด้ายดิบ
- พระชฎา หมายความว่า เครื่องสวมศีรษะยอดแหลมสูง (พระราชวงศ์)
- พระพันปี หมายความว่า คำเรียกพระราชชนนี
คำที่เรานำมาฝากกันวันนี้ไม่ได้พบเฉพาะแต่ในพิธีบรมราชาภิเษกเท่านั้นแต่อาจจะพบในพระราชพิธีอื่น ๆ อีกด้วย อยากให้ทุกคนได้ลองศึกษาเอาไว้เผื่อสักวันพบเห็นคำเหล่านี้จะได้รู้ความหมายกัน
