พุทธสุภาษิต

พุทธศาสนสุภาษิต หมวด ธรรม

พุทธสุภาษิต หรือ พุทธศาสนสุภาษิต หมายถึง ถ้อยคำดี ๆ ในพระพุทธศาสนา แต่ไม่ได้หมายความเฉพาะคำที่พระพุทธองค์ตรัสไว้เท่านั้น แม้สุภาษิตแทบทั้งหมดจะเป็นพระพุทธพจน์ก็ตาม แต่ก็ยังมีสุภาษิตคำอื่นที่เกี่ยวข้องกับพุทธศาสนาด้วย เช่น ถ้าเป็นภาษิตพระสัมมาสัมพุทธตรัสเอง เรียกว่า พุทธภาษิต หรือ พุทธสุภาษิต หรือ พระพุทธพจน์

 

หมวด หมวดธรรม

  หมวดหมู่
กระแสเหล่าใดมีอยู่ในโลก สติเป็นเครื่องกันกระแสเหล่านั้น เรากล่าวว่าสติเป็นเครื่องกั้นกระแส กระแสเหล่านั้นอันบุคคลปิดกั้นได้ด้วยปัญญา หมวดธรรม
กษัตริย์ พราหมณ์ แพทย์ ศูทร จัณฑาล และ คนงานชั้นต่ำ ประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว ย่อมเป็นผู้เสมอกันในสวรรค์ชั้นไตรทิพย์ หมวดธรรม
กษัตริย์ไม่ทรงตั้งอยู่ในธรรม คนสามัญไม่อาศัยธรรม ชนทั้ง 2 นั้นละโลกแล้ว ย่อมเข้าถึงทุคติ หมวดธรรม
การฝึกจิต เป็นการดี หมวดธรรม
การระมัดระวังกาย เป็นความดี หมวดธรรม
การระมัดระวังใจ เป็นความดี หมวดธรรม
คนมีตัณหาเป็นเพื่อน ท่องเที่ยวอยู่ช้านาน ไม่ล่วงพ้นสงสารที่กลับกลอกไปได้ หมวดธรรม
คนมีสติ ย่อมดีขึ้นทุกวัน หมวดธรรม
คนมีสติ เท่ากับมีสิ่งนำโชคอยู่ตลอดเวลา หมวดธรรม
คนไม่มีที่พึ่ง อยู่เป็นทุกข์ หมวดธรรม
ควรเคารพสัทธรรม หมวดธรรม
ความกตัญญูกตเวที เป็นพื้นฐานของคนดี หมวดธรรม
ความกตัญญูกตเวทีเป็นเครื่องหมายของคนดี หมวดธรรม
ความสะอาด รู้ได้ด้วยคำพูด หมวดธรรม
ความหิวเป็นโรคอย่างยิ่ง สังขารเป็นทุกข์อย่างยิ่ง รู้ข้อนั้นตามเป็นจริงแล้ว ดับเสียได้ เป็นสุขอย่างยิ่ง หมวดธรรม
จงเด็ดเยื่อใยของตนเองเสีย เหมือนเอาฝ่ามือเด็ดบัวในฤดูแล้ง จงเพิ่มพูนทางสงบ (ให้ถึง) พระนิพพานที่พระสุคตแสดงแล้ว หมวดธรรม
ชนเหล่าใดประพฤติธรรม ในธรรมที่พระพุทธเจ้ากล่าวดีแล้ว ชนเหล่านั้น จักข้ามแดนมฤตยูที่ข้ามได้ยาก หมวดธรรม
ถึงพูดดี ก็ไม่ควรพูดเกินกาล หมวดธรรม
ทำได้แล้วค่อยพูด หมวดธรรม
ทำไม่ได้ อย่าพูด หมวดธรรม
ทุกข์ ย่อมไม่ตกถึงผู้หมดกังวล หมวดธรรม
ทุกข์เท่านั้นเกิดขึ้น ทุกข์ย่อมตั้งอยู่ และเสื่อมไป นอกจากทุกข์ไม่มีอะไรเกิด นอกจากทุกข์ไม่มีอะไรดับ หมวดธรรม
ท่านผู้ดับไป (คือปรินิพพาน) แล้ว ไม่มีประมาณ, จะพึงกล่าวถึงท่านนั้นด้วยเหตุใด เหตุนั้นของท่านก็ไม่มี, เมื่อธรรมทั้งปวง (มีขันธ์เป็นต้น) ถูกเพิกถอนแล้ว แม้คลองแห่งถ้อยคำที่จะพูดถึง ก็เป็นอันถูกเพิกถอนเสียทั้งหมด หมวดธรรม
ท่านผู้มีทางไกลอันถึงแล้ว หายโศก หลุดพ้นแล้วในธรรมทั้งปวง ละกิเลศเครื่องรัดทั้งปวงแล้ว ย่อมไม่มีความเร่าร้อน หมวดธรรม
ธรรม เหมือนห้วงน้ำไม่มีตม หมวดธรรม
ธรรมของสัตบุรุษ รู้ได้ยาก หมวดธรรม
ธรรมของสัตบุรุษ อันสัตบุรุษควรรักษา หมวดธรรม
ธรรมของสัตบุรุษ ไม่เข้าถึงความคร่ำคร่า หมวดธรรม
ธรรมทั้งหลาย มีใจเป็นหัวหน้า หมวดธรรม
ธรรมที่ประพฤติดีแล้ว นำสุขมาให้ หมวดธรรม
ธรรมะ ย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรม หมวดธรรม
ธรรมแล เป็นธงชัยของพวกฤษี หมวดธรรม
นามและรูปย่อมดับไม่เหลือในที่ใด ปัญญา สติ และนามรูปนี้ย่อมดับในที่นั้น เพราะวิญญาณดับ หมวดธรรม
บรรดาทางทั้งหลาย ทางมีองค์ 8 ประเสริฐสุด บรรดาสัจจะทั้งหลาย บท 4 ประเสริฐสุด, บรรดาธรรมทั้งหลาย วิราคธรรม ประเสริฐสุด, และ บรรดาสัตว์ 2 เท้าทั้งหลาย พระพุทธเจ้าผู้มีจักษุ ประเสริฐสุด หมวดธรรม
บัณฑิตควรละธรรมดำเสีย หมวดธรรม
บัณฑิตควรเจริญธรรมขาว หมวดธรรม
บุคคลควรเตือนกัน ควรสอนกัน และ ป้องกันจากคนไม่ดี เพราะเขาย่อมเป็นที่รักของคนดี แต่ไม่เป็นที่รักของคนไม่ดี หมวดธรรม
บุคคลย่อมเข้าถึงความเป็นกษัตริย์ ด้วยพรหมจรรย์อย่างเลว, ถึงความเป็นเทวดา ด้วยพรหมจรรย์อย่างกลาง, ย่อมบริสุทธิ์ ด้วยพรหมจรรย์อย่างสูง หมวดธรรม
ปราชญ์ พึงรักษาศีล หมวดธรรม
ผู้ฉลาดนั้นเป็นผู้เพ่งพินิจ มีเพียรติดต่อ บากบั่นมั่นคงเป็นนิตย์ ย่อมถูกต้องพระนิพพาน อันปลอดจากโยคะ หาธรรมอื่นยิ่งกว่ามิได้ หมวดธรรม
ผู้ตกอยู่ในอำนาจแห่งจิต ย่อมเดือดร้อน หมวดธรรม
ผู้ตั้งมั่นอยู่ในสัทธรรม เป็นผู้เกื้อกูลแก่คนทั้งปวง หมวดธรรม
ผู้ตั้งอยู่ในธรรม ย่อมไม่ทำบาป หมวดธรรม
ผู้ถึงพร้อมด้วยสัมมัปปธาน มีสติปัฏฐานเป็นอารมณ์ ดารดาษด้วยดอกไม้คือวิมุติติ หาอาสวะมิได้ จักปรินิพพาน หมวดธรรม
ผู้ถูกราคะย้อม ถูกกองมืด (อวิชชา) ห่อหุ้มแล้ว ย่อมไม่เห็นธรรม สำหรับฝืนใจอันละเอียดลออ ลึกซึ้ง ซึ่งเห็นได้ยาก หมวดธรรม
ผู้ประพฤติธรรม อยู่เป็นสุข หมวดธรรม
ผู้ประพฤติธรรม ไม่ไปสู่ทุคติ หมวดธรรม
ผู้มีจิตสงบ มีปัญญาเครื่องรักษาตัว มีสติ เป็นผู้เพ่งพินิจ ไม่เยื่อใยในกาม ย่อมเห็นธรรมโดยชอบ หมวดธรรม
ผู้มีจิตใจตั้งมั่น ย่อมไม่เบียดเบียนคนอื่น และ แม้ตนเอง หมวดธรรม
  หมวดหมู่
ผู้มีปัญญา พึงรักษาจิต หมวดธรรม
ผู้มีปัญญาทราม มีจิตใจกระด้าง ถึงฟังคำสอนของพระชินเจ้า ก็ยังห่างไกลจากพระสัทธรรม เหมือนดินกับฟ้า หมวดธรรม
ผู้มีปิติในธรรม อยู่เป็นสุข หมวดธรรม
ผู้ละปัญจธรรมที่ทำให้เนิ่นช้าได้แล้ว ยินดีในธรรม ที่ไม่มีสิ่งทำให้เนิ่นช้า ผู้นั้นก็บรรลุพระนิพพาน อันปลอดจากโยคะ ไม่มีธรรมอื่นยิ่งกว่า หมวดธรรม
ผู้แพ้ ย่อมอยู่เป็นทุกข์ หมวดธรรม
ผู้ใดประกอบในธรรมวินัยของพระทศพล มีความขวนขวายน้อย พากเพียรละ ความเกิดความตาย ผู้นั้นย่อมบรรลุพระนิพพาน หมวดธรรม
ผู้ใดปรารถนาโภคทรัพย์ อายุ ยศ สุข อันเป็นทิพย์, ผู้นั้นพึงงดเว้นบาปทั้งหลาย แล้วประพฤติสุจริตธรรม 3 อย่าง หมวดธรรม
ผู้ใดฟังธรรมแม้น้อย ย่อมเห็นธรรมด้วยกาย ผู้ใดไม่ประมาทธรรม ผู้นั้นแล ชื่อว่าผู้ทรงธรรม หมวดธรรม
ผู้ใดสอนธรรมแก่คนที่ปฏิบัติไม่ถูก ถ้าเขาทำตามคำของผู้นั้น จะไม่ไปสู่ทุคติ หมวดธรรม
ผู้ใดไม่มีความเคารพในเพื่อนพรหมจารี, ผู้นั้นย่อมห่างจากประสัทธรรม เหมือนฟ้ากับดินฉะนั้น หมวดธรรม
ผู้ไม่คดโกง ไม่พูดเพ้อ มีปรีชา ไม่หยิ่ง มีใจมั่นคงนั้นแล ย่อมงดงามในธรรม ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงแล้ว หมวดธรรม
พระนิพพานที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงแล้ว ไม่มีโศก ปราศจากธุลี เกษม เป็นที่ดับทุกข์ เป็นสุขดีหนอ หมวดธรรม
พึงขจัดปัญหาที่เป็นเหตุถือมั่นทั้งปวง ทั้งเบื้องสูง เบื้องต่ำ เบื้องขวาง ท่ามกลาง, เพราะเขาถือมั่นสิ่งใด ๆ ในโลกไว้ มารย่อมติดตามเขาไป เพราะสิ่งนั้น ๆ หมวดธรรม
พึงนั่งใกล้ผู้เป็นพหูสูต และ ไม่พึงทำสุตะให้เสื่อม สุตะเป็นรากแห่งพรหมจรรย์ เพราะฉะนั้นควรเป็นผู้ทรงธรรม หมวดธรรม
พึงประพฤติธรรมให้สุจริต ไม่พึงประพฤติให้ทุจริต หมวดธรรม
พึงเป็นผู้พอใจ และ ประทับใจ ในพระนิพพานที่บอกไม่ได้ ผู้มีจิตไม่ติดกาม ท่านเรียกว่า ผู้มีกระแสอยู่เบื้องบน หมวดธรรม
พึงเลือกเฟ้นธรรมโดยแยบคาย หมวดธรรม
พูดอย่างใด ทำอย่างนั้น หมวดธรรม
ภิกษุผู้เห็นโทษในกาม มีความประพฤติประเสริฐ ปราศจากตัณหา มีสติทุกเมื่อ พิจารณาแล้ว ดับกิเลสแล้ว ย่อมไม่มีความหวั่นไหว หมวดธรรม
มหาราช ธรรมเป็นทาง (ควรดำเนินตาม) ส่วนอธรรม นอกลู่นอกทาง (ไม่ควรดำเนินตาม) อธรรมนำไปนรก ธรรมให้ถึงสุคติ หมวดธรรม
ราชรถอันงดงามย่อมคร่ำคร่า แม้ร่างกายก็เข้าถึงชรา ส่วนธรรมของสัตบุรุษย่อมไม่เข้าถึงชรา สัตบุรุษ กับสัตบุรุษเท่านั้นย่อมรู้กันได้ หมวดธรรม
ศรัทธา เป็นเพื่อนแท้ของคน หมวดธรรม
ศีล พึงรู้ได้ด้วยการอยู่ร่วมกัน หมวดธรรม
ศีล ยอดเยี่ยมในโลก หมวดธรรม
ศีล เป็นเกราะอย่างอัศจรรย์ หมวดธรรม
ศีลเป็นอาภรณ์อันประเสริฐ หมวดธรรม
ศีลเป็นเบื้องต้น เป็นที่ตั้งอาศัย เป็นมารดาของกัลยาณธรรมทั้งหลาย เป็นประมุขของธรรมทั่วไป ฉะนั้นควรชำระศีลให้บริสุทธิ์ หมวดธรรม
สติ คือความตื่นในโลก หมวดธรรม
สมณพราหมณ์บางเหล่ากล่าวธรรมของตนว่าบริบูรณ์, แต่กล่าวธรรมของผู้อื่นว่าเลว (บกพร่อง), เขาย่อมทะเลาะวิวาทกัน แม้ด้วยเหตุนี้ เพราะต่างก็กล่าวข้อสมมุติของตน ๆ ว่าเป็นจริง หมวดธรรม
สัจจะ ธรรมะ อหิงสะ สัญญมะ และ ทมะ มีอยู่ในผู้ใด อารยชนย่อมคบผู้นั้น นั่นเป็นธรรมอันไม่ตายในโลก หมวดธรรม
สัจจะ เป็นรสดียิ่งกว่าประดารสทั้งหลาย หมวดธรรม
สิ่งทั้งหลายทั้งปวง ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น หมวดธรรม
เกียรติ ย่อมไม่ละผู้ตั้งอยู่ในธรรม หมวดธรรม
เขากล่าวว่า ฟ้ากับดินไกลกัน และ ฝั่งทะเลก็ไกลกัน แต่ธรรมของสัตบุรุษ กับของอสัตบุรุษไกลกันยิ่งกว่านั้น หมวดธรรม
เบญจขันธ์ที่กำหนดรู้แล้ว มีรากขาดตั้งอยู่ ถึงความสิ้นทุกข์แล้ว ก็ไม่มีภพต่อไปอีก หมวดธรรม
เมื่อจิตเศร้าหมอง มีหวังไปทุคติ หมวดธรรม
เมื่อจิตไม่เศร้าหมอง มีหวังไปสุคติ หมวดธรรม
เมื่อพระพุทธเจ้าผู้ทำความสว่างเกิดขึ้นในโลก, พระองค์ย่อมประกาศธรรมสำหรับดับทุกข์นี้ หมวดธรรม
เราตถาคต ไม่เห็นความสวัสดีของสัตว์ทั้งหลาย นอกจากปัญญา ความเพียร ความระวังตัว และ การสละสิ่งทั้งปวง หมวดธรรม
โลก ถูกจิตนำไป หมวดธรรม
โสรัจจะ และ อวิหิงสานั้น เป็นช้างเท้าหลัง สติ และ สัมปชัญญะนั้น เป็นช้างเท้าหน้า หมวดธรรม
ไม่ควรเสพธรรมที่เลว ไม่ควรอยู่กับความประมาท ไม่ควรเสพมิจฉาทิฏฐิ ไม่ควรเป็นคนรกโลก หมวดธรรม