คำไวพจน์ พร้อมความหมายน่ารู้
ในภาษาไทยมีคำศัพท์หลากหลายคำที่ถึงแม้จะมีการเขียนและการออกเสียงที่แตกต่างกัน แต่ก็มีหลายต่อหลายคำที่มีความหมายเหมือนกัน ซึ่งความแตกต่างนี้อาจขึ้นอยู่กับระดับของภาษาหรือบริบทที่ใช้คำเหล่านั้น โดยเราจะเรียกคำเหล่านี้ว่า "คำไวพจน์" และสามารถจำแนกได้เป็นหลายประเภท บทความนี้จะนำท่านไปรู้จักกับคำไวพจน์ที่พบเจอในชีวิตประจำวันเพื่อเพิ่มความเข้าใจเกี่ยวกับคำเหล่านี้มากยิ่งขึ้น
คำไวพจน์ คืออะไร?
คำไวพจน์ คือ คำที่มีความหมายเหมือนกัน หรือ คล้ายกันมาก แต่เขียนและออกเสียงต่างกัน เรียกอีกอย่างว่า "คำพ้อง"
คำไวพจน์ คำพ้อง หรือ การหลากคำ เป็นชื่อเรียกคำในภาษาไทยจำพวกหนึ่ง มีความหมายต่างกันเป็น 2 แบบ
1. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2542 ให้คำอธิบายว่า
คำไวพจน์ คือ "คำที่เขียนต่างกันแต่มีความหมายเหมือนกันหรือใกล้เคียงกันมาก เช่น มนุษย์ กับ คน บ้าน กับ เรือน รอ กับ คอย ป่า กับ ดง คำพ้องความ ก็ว่า" (พจนานุกรม 2542 หน้า 1091)
2. ความหมายที่พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) กล่าวไว้ในหนังสือแบบเรียนภาษาไทย ด้วยว่า
คำไวพจน์ หมายถึง "คำที่ออกเสียงเหมืมอนกันแต่เขียนต่างกันและมีความหมายต่างกัน เช่น ใส กับ ไส โจทก์ กับ โจทย์ พาน กับ พาล ปัจจุบันเรียกว่า คำพ้องเสียง"
ประเภทของคำไวพจน์
ปัจจุบัน มีการศึกษาคำที่พ้อง สามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภท โดยต้องสังเกตบริบทการใช้คำ ๆ นั้นควบคู่ไปด้วย ดังนี้
1. คำพ้องรูป
คำพ้องรูป คือคำที่มีรูปเขียนเหมือนกัน มีความหมายต่างกัน ออกเสียงต่างกันหรือเหมือนกันก็ได้
ตัวอย่าง
คำว่า "เพลา" สามารถอ่านได้ 2 แบบ ได้แก่
- เพลา : แกนสำหรับสอดดุมเกวียน
- เพ-ลา : กาล, เวลา, คราว
2. คำพ้องเสียง
คำพ้องเสียง คือคำที่เขียนต่างกัน มีความหมายต่างกัน ออกเสียงเหมือนกัน
*ตามนิยามคำไวพจน์ของพระยาศรีสุนทรโวหาร
ตัวอย่าง
- คำว่า "อิฐ" อ่านว่า อิด หมายถึง ดินเผาสำหรับก่อสร้าง
- คำว่า "อิด" อ่านว่า อิด หมายถึง เหนื่อยใจ, อ่อนใจ
3. คำพ้องความ
คำพ้องความ คือคำต่างรูป ต่างเสียง แต่มีความหมายเหมือนหรือใกล้เคียงกัน
*ตามนิยามคำไวพจน์ของพจนานุกรมราชบัณฑิตฯ
ตัวอย่าง
คำว่า "พระอาทิตย์" มีหลายคำที่มีความหมายสื่อถึงพระอาทิตย์ เช่น
- ตะวัน
- สุริยา
คำไวพจน์ มาจากอะไร?
คำไวพจน์ อ่านว่า ไว-พด
คำไวพจน์ มาจาก ภาษาบาลีว่า “เววจน” (เว-วะ-จะ-นะ) รากศัพท์มาจาก วิ + วจน
หมวดหมู่ "คำไวพจน์" พร้อมความหมายที่น่ารู้
คำไวพจน์ ประเภทพ้องความหมาย เป็นประเภทที่พบได้บ่อยในชีวิตประจำวันที่มักปรากฏในรูปแบบวรรณกรรม บทกลอน หรืองานเขียนต่าง ๆ และเพื่อให้เข้าใจความหมายที่ลึกซึ้งชัดเจน เรามาทำการเรียนรู้คำไวพจน์ไปด้วยกันในบทความนี้ โดยจะยกตัวอย่างคำไวพจน์ที่พบเห็นบ่อยมาเป็นตัวอย่าง ดังต่อไปนี้
คําไวพจน์ ดอกไม้
- บุปผชาติ
- บุปผา
- ผกามาศ
- มาลี
- โกสุม
- บุหงา
- สุคันธชาติ
คําไวพจน์ น้ำ
- คงคา
- ชลธาร
- ชลธี
- ชลาลัย
- ชลาศัย
- ชโลทร
- ธารา
คําไวพจน์ ป่า
- ดง
- พง
- พงพนา
- พงไพร
- พนัส
- พนา
- ชัฏ
คําไวพจน์ นก
- ทวิช
- บุหรง
- สกุณ
- สกุณี
- วิหค
- สกุณา
- ปักษี
- ทิชากร
- ปักษิณ
- ทวิชาชาติ
- ปักษา
คําไวพจน์ ช้าง
- หัสดี
- กุญชร
- คช
- กรี
- ดำริ
- คชินทร์
- คชาธาร
- หัตถี
- คเชนทร์
- หัสดินทร์
- กรินทร์
- ไอยรา
- สาร
- วารณ
- คชา
คําไวพจน์ ผู้หญิง
- อรไท
- แก้วตา
- ดวงสมร
- นงคราญ
- นงพะงา
- บังอร
- ร้อยชั่ง
- สตรี
- สายสมร
- อนงค์
- อิสตรี
- กัญญา
- กันยา
- กัลยาณี
- กานดา
- ดรุณี
- นงเยาว์
- นงลักษณ์
- นารี
- มารศรี
- ยุพเยาว์
- ยพุเรศ
- ยุพดี
- ยุพา
- ยุพิน
- เยาวเรศ
- เยาวลักษณ์
- วนิดา
- สมร
- สุดา
- อิตถี
- เพาโพท
- พธู
- สัตรี
- พนิดา
- นงราม
- ยุวดี
คําไวพจน์ ผู้ชาย
- เกล้ากระผม
- ท้าว
- เกล้ากระหม่อม
- ทิด
- พ่อหนุ่ม
- ภราดร
- ภราดร
- ภราดา
- ภราตร-
- ภราตฤ-
- เชษฐา
- นายหัว
- ภาดร
- ภาดา
- เถ้าแก่
- บา
- ภาตระ
- เทพบุตร
- ภาตา
- เยาวพาน
- บุรุษ
- ภาตา
- ภาตุ
- เรียม
- ประสก
- ภาติกะ
- ปั่ว
- ภาติยะ
- มัชฌิมบุรุษ
- กนิษฐภาดา
- มาณพ
- กระผม
- กระหม่อม
- กะกัง
- วีรบุรุษ
- พระเอก
- สมิงมิ่งชาย
- คนสุก
- สุดหล่อ
- คุณชาย
- พระรอง
- หนุ่มน้อย
- พระฤๅสาย
- หลวง
- พระหน่อ
- อนุชา
- พระหน่อเนื้อ
- อา
- ต้น
- พ่อ
- อ้าย
- ตัวพระ
- พ่อเล้า
- ตี๋
- พ่อพลาย
คําไวพจน์ ท้องฟ้า
- อัมพร
- ทิฆัมพร
- เวหาศ
- คคนางค์
- โพยม
- เวหา
- นภาลัย
คําไวพจน์ ภูเขา
- บรรพต
- สิงขร
- พนม
- ไศล
- ภู
- ศิงขร
- ภูผา
- ศิขริน
- คีรี
คําไวพจน์ พระจันทร์, คําไวพจน์ ดวงจันทร์
- เดือน
- ศศิ
- ศศิธร
- บุหลัน
- โสม
- นิศากร
- แข
- กัษษากร
- นิศาบดี
- รัชนีกร
- ศิวเศขร
คําไวพจน์ พระอาทิตย์, คําไวพจน์ ดวงอาทิตย์
- ทิพากร
- ทิวากร
- ทินกร
- ภาสกร
- รวิ
- รวี
- รพิ
- ระพี
- ไถง
- ตะวัน
- อาภากร
- อังศุมาลี
- สุริยะ
- สุริยา
- สุริยัน
- สุริยน
- สุริยง
- ภาณุ
- ภาณุมาศ
- อุษณรศมัย
- ทยุมณี
- อหัสกร
- พรมัน
- ประภากร
คําไวพจน์ ม้า
- พาชี
- สินธพ
- อาชาไนย
- ไหย
- อัศว
- แสะ
- ดุรงค์
- มโนมัย
- อาชา
- อัศวะ
คําไวพจน์ แผ่นดิน
- หล้า
- เมธินี
- ภูมิ
- ภพ
- พสุธา
- ธาษตรี
- ด้าว
- โลกธาตุ
- ภูวดล
- พิภพ
- พสุธาดล
- ปัถพี
- ปฐวี
- ปฐพี
- ธราดล
- ธรณี
- ภูตลา
- พสุนทรา
- มหิ
- พสุมดี
คําไวพจน์ ไฟ
- อัคคี
- อัคนี
- เดช
- เพลิง
- ปราพก
คําไวพจน์ ปลา
- มัจฉา
- มัสยา
- มัจฉาชาติ
- มิต
- ชลจร
- วารีชาติ
- อัมพุชา
- มีน
- มีนา
- ปุถุโลม
คําไวพจน์ ต้นไม้
- พฤกษ์
- รุกข์
- ตรุ
- เฌอ
- ทุม
คําไวพจน์ เมือง
- บุรี
- ธานินทร์
- ราชธานี
- ธานี
- นคร
- นครินทร์
- นคเรศ
- สถานิย
- ประเทศ
- บุรินทร์
- พารา
- กรุง
- นครา
คําไวพจน์ ดอกบัว
- อุบล
- บงกช
- นิลุบล
- นิโลตบล
- ปทุม
- สัตตบรรณ
- ปัทมา
- บุษกร
- สัตตบงกช
- จงกล
- บุณฑริก
- ปทุมา
- อุทุมพร
- สาโรช
คําไวพจน์ ลม
- วาโย
- มารุต
- พระพาย
คําไวพจน์ เสือ
- พยัคฆา
- ศารทูล
- พาฬ
- พยัคฆ์
- ขาล
- สมิง
คําไวพจน์ แม่น้ำ
- คงคา
- นที
- สินธุ์
- สาคร
- สมุทร
- ชลาลัย
- อุทก
- ชโลทร
- อาโป
- หรรณพ
- ชลธาร
- ชลาศัย
- ชลธี
- ธาร
- ธารา
- สลิล
- อรรณพ
- สินธุ
- รัตนากร
- สาคเรศ
- อุทกธารา
- อุทก
- อัมพุ
คําไวพจน์ ลิง
- วอก
- วานร
- กระบี่
- พานร
- กบิล
- กบินทร์
- วานรินทร์
- พานรินทร์
คําไวพจน์ พระเจ้าแผ่นดิน
- บดินทร์
- นโรดม
- นฤเบศน์
- เจ้าหล้า
- ภูมินทร์
- ภูบาล
- ภูบดินทร์
- ธรารักษ์
- นรินทร์
- นฤบดี
- จอมราช
- ท่านไท้ธรณี
- ขัตติยวงศ์
- ธรณีศวร
- ราเชนทร์
- ท้าวธรณิศ
- ไท้ธาษตรี
- ปิ่นเกล้าธาษตรี
คําไวพจน์ สวย
- งาม
- ประไพ
- ลอย
- ลาวัณย์
- วิลาวัณย์
- วิไล
- สวย
- สวยงาม
- อำไพ
- โสภณ
- โสภา
- ไฉไล
คําไวพจน์ นางฟ้า
- อัจฉรา
- อัปสร
- รัมภา
- เทพธิดา
- เทวี
คําไวพจน์ สวรรค์
- สุขาวดี
- สรวง
- เทวาลัย
- เทวโลก
- สุราลัย
- ศิวโลก
- สุคติ
คําไวพจน์ เทวดา
- เทพ
- เทว
- เทวัญ
- อมร
- นิรชรา
- ปรวาณ
- สุรารักษ์
คําไวพจน์ งาม
- พะงา
- โสภา
- โสภณ
- เสาวภาคย์
- บวร
- รุจิเรข
- ไฉไล
คําไวพจน์ รัก
- ชอบ
- ชอบพอ
- ชอบใจ
- ชื่นชอบ
- นิยม
- ปฏิพัทธ์
- ปลื้ม
- พิสมัย
- พึงพอใจ
- รัก
- รักใคร่
- วิมลัก
- หลงใหล
- อานก
- อานิก
- ฮัก
- เปรม
- โปรดปราน
ประโยชน์ของคำไวพจน์?
คำไวพจน์มีประโยชน์มากในแง่ของวรรณศิลป์ วรรณกรรม คือ ถ้าเรารู้จักนำคำไวพจน์มาใช้แทนคำทั่ว ๆ ไปและใช้ให้เหมาะกับบริบทเหมาะกับประเภทงานเขียน คำไวพจน์ก็จะช่วยให้งานเขียนของเราดูมีเสน่ห์ สละสลวยมากขึ้น โดยเฉพาะการแต่งกลอนที่คำไวพจน์จะช่วยให้แต่ละบทมีความคล้องจองกันโดยที่ความหมายที่จะสื่อยังคงตามบริบทเดิม
คำไวพจน์ ถือเป็นจำพวกหนึ่งของคำในภาษาไทยที่ทำให้ภาษาไทยมีความสละสลวยมาก พอไปประกอบกับการแต่งบทกลอนแล้วทำให้มีความลื่นไหลและคล้องจองกันแต่ยังคงความหมายที่จะสื่อสารไว้ได้อย่างถูกต้องครบถ้วน เอาไว้บทความหน้าเรามาดูคำไวพจน์และวิธีใช้ในการแต่งกลอนกัน