คำไวพจน์ เลว

ว. มีค่าตํ่ากว่ามาตรฐาน เช่น กระดาษเลวเขียนหมึกแล้วซึม; สามัญ เช่น ทหารเลว ไพร่เลว; ต่ำ, ทราม, เช่น มารยาทเลว. ก. รบ, รบศึก, มักใช้เข้าคู่กับคํา รบ เป็น รบเลว.

กริกกริว หมายถึง [กฺริกกฺริว] ว. ขี้ริ้ว, เลว, เช่น โฉมใช่โฉมคนค้า หน้าใช่หน้ากริกกริว. (ลอ).

กาบุรุษ หมายถึง [กาบุหฺรุด] (แบบ) น. คนเลว. (ส. กาปุรุษ; ป. กาปุริส).

กุ๊ย หมายถึง น. คนเลว, คนโซ. (จ. กุ๊ย ว่า ผี).

ขี้ถัง หมายถึง (ปาก) ว. เลวทราม เช่น จงหลีกเลี่ยงเสียให้พ้นคนขี้ถัง. (สุภาษิตสุนทรภู่).

จังไร หมายถึง ว. เลวทราม, เป็นเสนียด, ไม่เป็นมงคล, จัญไร ก็ว่า. (ข. จงฺไร).

จัญไร หมายถึง ว. เลวทราม, เป็นเสนียด, ไม่เป็นมงคล, จังไร ก็ว่า.

ชั่ว หมายถึง น. ระยะ เช่น นํ้าลึก ๓ ชั่วคน สูง ๓ ชั่วลําตาล, ระยะเวลา, สมัย, ครั้ง, เช่น ชั่วปู่ย่าตายาย ชั่วพ่อชั่วแม่.

ชั่วช้า หมายถึง ว. เลวทราม.

ต่ำ หมายถึง ว. ตรงข้ามกับสูง, มีระดับด้อยหรือน้อยกว่าปรกติ เช่น ความดันโลหิตตํ่า.

ต่ำช้า หมายถึง ว. เลวทราม.

ถ่อย หมายถึง ว. ชั่ว, เลว, ทราม.

ทรพล หมายถึง ว. มีกําลังน้อย, อ่อนแอ, ท้อแท้; เลวทราม.

ทราม หมายถึง [ซาม] ว. เลว เช่น ใจทราม, เสื่อม เช่น ปัญญาทราม จิตทราม; ไหลอาบเป็นแห่ง ๆ เช่น เลือดไหลทรามลงตามขา.

ทุ หมายถึง ว. คําอุปสรรคในภาษาบาลีและสันสกฤต แปลว่า ชั่ว, ยาก, ลําบาก, เลว, ทราม, เช่น ทุจริต ว่า ความประพฤติชั่ว, ทุกร ว่า ทําได้โดยยาก, ทุปปัญญา ว่า ปัญญาทราม เป็นต้น. (ดู ทุร ประกอบ). (ป.; ส. เดิมเป็น ทุสฺ), ทุ นี้เมื่ออยู่หน้าคําอื่นตามหลักไวยากรณ์ภาษาบาลีและสันสกฤต กําหนดให้เติมตัวสะกดลงตัวหนึ่งเพื่อให้เท่าของเดิม เช่น ทุ + คติ เป็น ทุคคติ, ทุ + จริต เป็น ทุจจริต, ตัวสะกดนั้นดูพยัญชนะคําหลังเป็นเกณฑ์ ถ้าพยัญชนะวรรคคําหลังเป็นอักษรสูงหรืออักษรกลาง ก็ใช้พยัญชนะที่ ๑ แห่งวรรคนั้นสะกด เช่น ทุ + กร เป็น ทุกกร, ทุ + ข เป็น ทุกข, ถ้าเป็นพยัญชนะวรรคคําหลังเป็นอักษรตํ่า ก็ใช้พยัญชนะที่ ๓ แห่งวรรคนั้นสะกด เช่น ทุ + คติ เป็น ทุคคติ, ทุ + ภาษิต เป็น ทุพภาษิต, อีกอย่างหนึ่งว่า ถ้าพยัญชนะคําหลังเป็นอักษรตํ่า ก็ใช้เติม ร แทนตัวสะกดได้ทุกวรรค เช่น ทุรชน ทุรพล ทุรภิกษ์ ทุรยศ ทุรลักษณ์, หรือเอาสระ อุ ออกเสียก็มี เช่น ทรชน ทรพล ทรพิษ ทรยศ ทรลักษณ์, ในวิธีหลังนี้บางมติว่า เอา อุ เป็น ร (ใช้ไปถึงคํา ทรกรรม ด้วย) และเมื่ออยู่หน้าสระก็เติม ร เช่น ทุ + อาจาร เป็น ทุราจาร, ทุ + อาธวา เป็น ทุราธวา.

ทุราจาร หมายถึง น. ความประพฤติชั่วช้าเลวทรามในที่ซึ่งไม่ควร. (ป.).

นยักษ์ หมายถึง [นะยัก] (แบบ) ว. ตํ่าต้อย, เลว. (ส.).

นิรคุณ หมายถึง [-ระ-] ว. ไม่มีลักษณะดี, ไม่มีคุณ, เลว, ชั่วร้าย; เนรคุณ, ไม่รู้คุณ. (ส.).

ประดาเสีย หมายถึง ว. ล้วนแต่เสียทั้งนั้น, เสียมาก, เลวเต็มที.

ผีทะเล หมายถึง (ปาก) ว. เลวมาก เช่น คนผีทะเล.

ระยำ หมายถึง ว. ชั่วช้า, ตํ่าช้า, เลวทราม, อัปมงคล, เช่น คนระยำ เรื่องระยำ ทำระยำ; (ถิ่น-ปักษ์ใต้) ยับเยิน, แหลก, เช่น ดังดวงแก้วตกต้องแผ่นผา ร้าวระยำช้ำจิตเจ็บอุรา. (อิเหนา).

ระยำตำบอน หมายถึง (ปาก) ว. เลวทราม, ชั่วช้า, เหลวไหล.

สถุล หมายถึง [สะถุน] ว. หยาบ, ตํ่าช้า, เลวทราม, (ใช้เป็นคำด่า), เช่น เลวสถุล, มักใช้เข้าคู่กับคำ ไพร่ เป็น ไพร่สถุล. (ส. สฺถูล ว่า อ้วน, หยาบ; ป. ถูล).

สาธารณ์ หมายถึง [สาทาน] ว. ตํ่า, เลว; ชั่วช้า, เช่น ดังกากาจชาติช้าสาธารณ์ จะประมาณหมายหงส์พงศ์พระยา. (อิเหนา), บางทีใช้เข้าคู่กับคำ ชั่วช้า เป็น ชั่วช้าสาธารณ์; ทั่ว ๆ ไป เช่น ของสาธารณ์. (ป., ส. ว่า ทั่วไป, สามัญ).

สามานย์ หมายถึง ว. เลวทรามตํ่าช้า เช่น ลูกสามานย์ทำร้ายพ่อแม่, มักใช้เข้าคู่กับคำ ชั่วช้า เป็น ชั่วช้าสามานย์. (ส. สามานฺย).

หยาบช้า หมายถึง ว. ตํ่าช้า, เลวทราม, เช่น จิตใจหยาบช้า.

หฤโหด หมายถึง [หะรึโหด] ว. ชั่วร้าย, เลวทราม, ใจร้าย.

หิน หมายถึง น. ของแข็งที่ประกอบด้วยแร่ชนิดเดียวหรือหลายชนิดรวมตัวกันอยู่ตามธรรมชาติ.

หืน หมายถึง ว. มีกลิ่นเหม็นอย่างกลิ่นนํ้ามันมะพร้าวเป็นต้นที่ทิ้งไว้นาน ๆ.

อสาธุ หมายถึง ว. ไม่ดี, ไม่งาม, เลว, ชั่วช้า; น่าละอาย; แผลงใช้ว่า อสาธร ก็ได้. (ป., ส.).

อัปรีย์ หมายถึง [อับปฺรี] ว. ระยํา, จัญไร, เลวทราม, ตํ่าช้า, ชั่วช้า, ไม่เป็นมงคล. (ส. อปฺริย; ป. อปฺปิย).

อุลามก หมายถึง ว. เลวทรามต่ำช้า, อุจาดลามก.

เกินคน หมายถึง ว. ยิ่งกว่าคนสามัญ เช่น ฉลาดเกินคน เลวเกินคน.

เศษนรก หมายถึง น. คนเลวอย่างที่สุด.

เศษมนุษย์ หมายถึง น. คนเลวมากจนหาดีไม่ได้, เศษคน ก็เรียก.

เสื่อมทราม หมายถึง ก. เลวลง (มักใช้แก่ความประพฤติ) เช่น ตั้งแต่เขาไปมั่วสุมกับคนพาล ชีวิตของเขาก็เสื่อมทรามลง. ว. ที่เลวลง (มักใช้แก่ความประพฤติ) เช่น เขามีความประพฤติเสื่อมทราม.

เสื่อมโทรม หมายถึง ก. เลวลง, มีฐานะตกต่ำกว่าเดิม, เช่น ภาวะเศรษฐกิจกำลังเสื่อมโทรม.

เส็งเคร็ง หมายถึง ว. เลว, ไม่ดี, ไม่มีค่า, ไม่มีราคา, เช่น ของเส็งเคร็งไม่มีใครต้องการ ป่านี้ไม้ดี ๆ ถูกตัดไปหมดแล้ว เหลือแต่ไม้เส็งเคร็ง.

ใฝ่ต่ำ หมายถึง ก. นิยมไปในทางเลว.