92 คำผญา ที่ใช้บ่อย ในชีวิตประจำวัน
รวม 92 คำผญาที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน
- กกบ่เตื้อง ติงตายแต่หง่า หง่าบ่เตื้อง ตงได้แต่ใบ
ความหมาย เปรียบเหมือนระบบการทำงาน ที่มีเจ้านาย/ลูกน้อง หากเจ้านายไม่นำพา คนที่เป็นลูกน้องก็ได้แต่คิด แต่ไม่มีอำนาจในการตัดสินใจใดใดเลย - กาบ่มักท่าน้ำสมุทรหลวงกะบ่ว่า กาบ่มักท่าน้ำกะตามถ้อนช่างกา
ความหมาย แล้วแต่การตัดสินใจของคนอื่น - การงานนี้อุปสรรคแสนหมู่ เกิดเป็นคนต้องสู้ อย่าถอยร่นหลีกหนี
ความหมาย เกิดเป็นคนต้องหนักเอาเบาสู้ - กินแกงแข้คางกะแจปากบ่ลั่น กินกะท้างคางกระด้างปากบ่เป็นซั่นบ้อ
ความหมาย ได้กินแล้วไม่พูดไม่จา - ของบ่เป็นตาจ้ำ อย่าสิจุ่มลงตัก ของบ่เป็นตากัด อย่ากินสิควนท้อง ของที่เป็นตาส้ม อย่ากินสิส้มปาก มันสิยากคอบท้อง เทียวขี้หย่างคืน
ความหมาย ไม่ควรกินตามใจปาก อยากตามใจท้อง ท่านสอนให้พิจารณาเรื่องการกิน - ขอให้อดสาสู้เพียรไปให้ถืกป่อง คุณอาจารย์ยกใส่เกล้า คะนิงไว้อย่าสิลืม
ความหมาย อดทนสู้ในสิ่งที่ถูกต้อง ยกย่องคุณอาจารย์ - ขุดดินดั้น สรรหาแต่บ่อนกิ่ว แนวสิ่วไม้ ประสงค์ไง้แต่บ่อนบาง
ความหมาย เป็นคนที่หนักไม่เอา เบาไม่สู้ ชอบทำงานเอาเปรียบผู้อื่น - ขุดดินดั้นประสงค์หาแต่บ่อนกิ่ว แนวสิ่วไม้ประสงค์ไง้แต่บ่อนบาง
ความหมาย ของแต่ละอย่างมีจุดประสงค์การใช้งานต่างกัน - คนผู้มีความฮู้ ซูซีเฮ็ดบ่แหม่น ความฮู้มีท่อแผ่นฟ้า เป็นบ้าท่อแผ่นดิน
ความหมาย มีความรู้ท่วมหัวแต่เอาตัวไม่รอด - คบคนให้เบิ่งหน้า(ดูหน้า) ขาวงามๆอย่าฟ้าวปลงใจเซื่อ บาดเพิ่นขมเคียดแค้น สิอุกแน่นอั่งทรวง
ความหมาย ก่อนคบคนควรพินิจ พิจารณา ไม่ควรมองที่หน้าตา - ความคิดมีบ่แพ้ ทุนสิค้าฮั่นแม่นบ่มี
ความหมาย เศรษฐกิจหรือสภาพคล่องทางการเงินในต่างจังหวัดไม่ดี จึงทำให้คนต่างจังหวัดมีธุรกิจเกิดขึ้นน้อย แต่ใช่ว่าความคิดความอ่านทำธุรกิจจะด้อยกว่าคนในเมืองหลวง ติดที่มีเงินทุนไม่พอที่จะทำอะไรให้เป็นเม็ดเป็นหน่วยต่างหากหล่ะ - ความตายนี้แขวนคอทุกบาดย่าง ไผก็แขวนอ้อนต้อนเสมอด้ามดังเดียว
ความหมาย ความ ตาย ติดตามเหมือนเงาตามตัว ไม่มีผู้ใดหลุดพ้น - คันควมฮักควมมักคือเข่า สิเอากินให้มันอิ่ม คันคือน้ำบ่แก้วสิลงล้างอาบสรง แท้แหล้ว
ความหมาย เป็นคำที่ทางฝ่ายชายใช้พูดจาเกี้ยวพาราสีหญิงสมัยก่อน - คันว่าได้ดีแล้วอย่าลืมคุณพ่อแม่ เผิ่นหากเลี้ยงแต่น้อยถนอมให้ใหญ่สูง
ความหมาย ได้ดีแล้วอย่าลืมบุพการี - คันสิเทียวทางกว้างให้หาฮ่มบังหัว คันสิไปทางไกลไถ่ถงให้มีพร้อม คันสิเทียวทางเวิ้งหาทิงบั้งใหญ่ คันสิขึ้นต้นไม้ให้หาท้างปล่องลง
ความหมาย จะทำอะไรให้วางแผน - คันสิเทียวทางเวิ้งให้หาทิงบั้งใหญ่ คันหากเป็นมะลืดทืดเท้าเซาถ่อนอย่าไป
ความหมาย โบราณท่านกล่าวไว้ ก่อนออกเดินทางไปค้าขายสมัยก่อนท่านให้สังเกตุดินฟ้าอากาศ - คันเจ้าได้กินซี้น อย่าลืมแห่งคุณหมา ฮ่าขโมยมาเฮือนสิเห่าหอนให้มันย้าน บาดฮ่ากวางฟานเต้น ตามทางสิได้ไล่ บาดเทื่อได้ต่อนซี้น ยังสิโอ้อ่าวหา
ความหมาย เมื่อได้สิ่งของที่ตนเองรัก/ชอบใจ ไม่ควรลืมคนที่อยู่ข้างกาย - คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งห่มเป็นพะยา อย่าได้ลืมเสนาผู้แฮ่ตามตีนซ้าง
- คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งฮ่มสัปทน อย่าได้ลืมคนจนผู้แห่นำตีนซ้าง
ความหมาย ถ้าได้ดิบได้ดีหรือได้เป็นใหญ่แล้วก็ อย่าได้ลืมผู้คนรอบข้าง - คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งฮ่มเป็นพระยา อย่าได้ลืมคนทุกข์ผู้ขี่ควายคอนกล้า
ความหมาย ถ้าได้ดิบได้ดีแล้วก็ อย่าได้ลืมคนที่อยู่ข้างหลัง - คันเจ้าได้อยู่ยอดฟ้าผาสาทประดับมุข อย่าได้ลืมเฮียนทุกข์ผู้ขี่ควายคอนกล้า
ความหมาย ถ้าได้ดิบได้ดีแล้วก็ อย่าได้ลืมคนที่อยู่ข้างหลัง - คันแม่นมีควมฮู้เต็มพุงเพียงปาก โตสอนโตบ่ได้ไผสิย่องว่าดี
ความหมาย ความรู้ท่วมหัวเอาตัวไม่รอด - คันได้กินปลาแล้ว อย่าลืมปูป๋าป่อย(ปล่อยปละ) บาดยามปลาขาดค้องยังสิได้ป่นปู
ความหมาย เมื่ออยู่ดีกินดี ไม่ควรลืมปลาร้าปลาเจ่าที่เคยกินมา เมื่อหมดอำนาจ วาสนา อาจต้องกลับไปกินปลาร้าไหเดิม - คันได้กินลาบซิ้นอย่าลืมแจ่วแพวผัก ได้กินพาเงินพาคำ อย่าลืมกระเบียนฮ้าง
ความหมาย ถ้าได้ดิบได้ดีแล้วก็ อย่าได้ลืมสิ่งของที่อยู่ข้างหลัง - คาดสิได้ บินมาคือนกเจ่า คาดสิบ่ได้ บินเจ้ยเจิดหนี
ความหมาย ถึงคราวจะได้ โชค ลาภ ก็วิ่งเข้ามาหาเอง แต่ถึงครวาจะไม่ได้ ก็จะพลาดหวังอย่างไม่น่าเชื่อ ทั้งนี้อาจเป็นเพราะตั้งหวังใจไว้มากเกินไป เวลาไม่สมหวังจึงคิดอย่างน้อยใจ - คำบ่ผัด สามปีเป็นแห่ พี่น้องบ่ไปหามาแหว่ สามปีเป็นเพิ่น
ความหมาย ความเหินห่าง อาจทำให้ความเป็นญาติ/พี่น้องกลายเป็นคนอื่นไป - คำสอนพ่อแม่นี้หนักเกิ่งธรณี ผู้ใดยำเยงนบหากสิดีเมือหน้า
ความหมาย ผู้ใดเคารพคำสั่งสอนพ่อแม่จะเจริญก้าวหน้า - คิดถึงน้องนอนบ่อิ่มเต็มตา บ่ได่เหนหน้าเหนอุแอ่งน้ำกะยังดี
ความหมาย คิดถึงน้องนอนค่อยไม่หลับ ถึงจะไม่ได้เห็นหน้า ขอเพียงได้เห็นโอ่งก็ยังดี คือขอแค่ได้มองลอดผ่านเข้าไปในบริเวณบ้านก็พอใจ - ชาติที่ควายเห็นกล้า กาเห็นกล้วย สิกรายหนีเสียเปล่า เป็นฤา คันบ่กินอิ่มท้องสาแล้วแม่นบ่หนี
ความหมาย ชายหนุ่มเจอหญิงสาว ไม่ได้เป็นคู่จะไม่ยอมเลิกรา - ชาติที่เงินคำแก้ว มันบ่แหม่นของไผ ผู้ใดมีใจเพียร หากสิหลงหลอนพ้อ
ความหมาย เงินทองใครๆ ก็หามาได้ถ้ามีความขยันหมั่นเพียร - ชาติที่เป็นชายนี้ คำพาทีคือเกียรติ คำปากว่าออกแล้ว ประกันด้วยชาติสกุล
ความหมาย เป็นการพูด เพื่อให้ฝ่ายหญิงยินยอมพร้อมใจ - ชื่อว่าแนวความเว้าของคนมันเกินง่าย ได้เทิงหงายและคว่ำความเว้าบ่อยู่ความ เขาฮักเขาก็ย่อง เขาซังเขาก็ว่า คือดั่งบักเค้าเม้า หมาเฒ่าเห่าแต่เขา คันเฮาทำดีแล้วเขาซังก็ตามซ่าง คันเฮาเฮ็ดแม่นแล้ว หยันหย่อก็ซ่างเขา เขาสิพากันท้วง ทั้งเมืองก็บ่เงี่ยง เขาสิติทั้งค่าย ขายหน้าก็บ่อาย
ความหมาย ถ้าทำดีแล้วก็อย่าอย่าสนคำคนอื่นนินทา - ชื่อว่าแนวเด็กน้อย ตากอความคึดหม่อ ได้กอขอข้อหล่อ ความเว้าผัดอยู่ดาว
ความหมาย เด็กน้อยอวดฉลาด - ชื่อว่าโลกีย์กว้างเมืองคนมันบ่เที่ยง มัน หากเงี่ยงซ่อยง่อยคือค่อยตลิ่งของลางเทื่อแนวเด็กน้อยสอนคนหัวด่อน ลางเทื่อลุกไพร่บ้าน สอนท้าวพ่อพญาก็มี
ความหมาย โลกนี้ไม่เที่ยงหนอ วันนี้ลูกหลานอาจสอนพ่อแม่ พ่อเมืองยังต้องเชื่อชาวบ้าน - ตกกะเทิน ว่าได้กำคอแฮ้ง สิกำแฮงๆให้ฮากมันออก สิหลอนกำแก่งแก้ให้คอแฮ้งขาดคา
ความหมาย เมื่อตั้งใจจะกระทำสิ่งใดแล้ว จะต้องทำจนถึงที่สุดให้บรรลุเป้าหมาย หรือวัตถุประสงค์ - ตกกะเทิน ว่าได้ลงมือคั้น งมปลาหาเต่า เอาให้เบิ้ดซุซ้ง ลงให้เบิ้ดซุด้าน สาแล้วจั่งสิเซา
ความหมาย เป็นคนที่มีความมานะ พยายามสูง เมื่อลงมือทำสิ่งใดแล้ว มักทำจนสำเร็จ - ตกกะเทินว่าได้ลงลายม้วน บ่เป็นบุงกะเป็นต่า บ่เป็นฮังไก่ฮ้าง บ่เป็นค้องใส่หอยยุบ้อ
ความหมาย หมายถึง เมื่อได้ลงมือทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งแล้วต้องพยายามจนสุดความสามารถไม่ว่าผลจะออกมาเป็นเช่นไรก็ตาม อย่างน้อยก็คงเป็นประโยชน์บ้างไม่มากก็น้อย - ตกกะเทินว่าได้สู้บ่ถอยหลังให้เขาว่า นับแต่มื้อสิก้าวไปหน้าบ่ถอย
ความหมาย เมื่อได้สู้แล้วไม่มีถอยให้ใครดูถูกได้ - ตกกะเทินว่าได้เฮียนแล้ว สิเฮียนเหมิดสู่ซ่อง เฮียนให้เผิ่นได้ย่อง เหมิดถ้วนคู่สู่แนว
ความหมาย มีโอกาสได้เรียนแล้วต้องเรียนให้รู้จริง ทุกอย่าง - ติแต่ควายบักเลฮ้าย ปักตูสวนผัดบ่ฮี่ ติแต่แมงหมี่(แมลงหวี่)ฮ้าย ตีนซิ่นบ่ล่ำเพียง
ความหมาย คนที่ชอบตำหนิติติงผู้อื่น ทั้งที่ตัวเองก็ไม่ได้ดีไปกว่าใครเขาเลย - ตีเจ็บแล้วแสนสิออยกะปานด่า แม่นว่าเว้าจ้อยจ้อยกะปานไม้แดกตา
ความหมาย เมื่อถูกตีเจ็บแล้วจะปลอบประโลมปานใดก็ไม่หายเจ็บ - ตื่นเซ้าขี้ใกล้ ตื่นสาย ขี้ไกล
ความหมาย หมายถึง คนที่นับถือพระพุทธศาสนาอันสูงส่ง เมื่อรู้ตื่น รู้เบิกบานด้วยธรรมที่พุทธองค์ทรงตรัสไว้ดีแล้ว ย่อมมีโอกาสมากกว่าผู้ที่ยังหลงอยู่ในวัฏฏะวนสามฉะนี้ แล - ต่างคนต่างกินเข่า ภาษาเฮากะเลยต่าง ต่างคนต่างอาบน้ำ กะเลยเกี้ยงต่างกัน
ความหมาย ท่านสอนให้รู้ว่า ในโลกนี้มีมากมายหลายเชื้อชาติ / ศาสนา การกินอยู่ที่ต่างกัน มีทั้งคนขาว/ดำ - ทางหลายเส้น ตามใจสิเลือกไต่เอาแหล้ว มักเส้นโค้งโงเงี้ยวกะหากมี ทางหลวงก้วง(กว้าง)สังมัวเทียวแต่ทางขอก หมกปลาแดกตั้งโจ้โก้ สังมัวจ้ำตั้งแต่ตอง
ความหมาย ท่านเปรียบไว้กับการนับถือศาสนา ที่มีมากมายหลายหลาก ตามแต่ใจหรือจริตของผู้ใดจะเลือกหา แต่พระพุทธศาสนาอันสูงส่งคนกลับมักจะมองข้ามไป - ทุกยากฮ้ายปากก่ำกินมันหมก คั่นบ่กินหมกมันปากบ่ดำปานนี้
ความหมาย ยากจน ต้องกินมันเผา (มันเทศ) ถ้าไม่กินริมฝีปากคงไม่ดำขนาดนี้ - นกเขาเปิดเข่า(เบื่อข้าว)นกกาเหว่าเปิดไข่ นกไซ่เปิดด้วง สิงอเงี้ยวตอดโกน
ความหมาย เป็นลักษณะของคนที่มักเบื่ออะไรง่ายๆ ชอบเรียกร้องความสนใจจากคนรอบข้าง พอไม่มีใครสนใจก็มักพาลกับตัวเอง - นุ่งผ้าลายหมาเห่า เว้าความเก่าผิดกัน
ความหมาย ธรรมชาติของสุนัขชอบเห่าคนนุ่งผ้าลาย ทำนองเดียวกันกับคนที่เมื่อพูดความหลังมักจะนำมาซึ่งความบาดหมางกันได้ - บุญนี้บ่แหม่นของแบ่งได้ ปันแจกกันแหล่ว บ่อห่อนแยกออกได้ คือไม้ผ่ากลางคือจั่งเฮากินข้าว เฮากินเฮาอิ่ม บ่แหม่นไปอิ่มท้องเขาพุ้นผู้บ่กิน
ความหมาย บุญ ผู้ใดสร้างผู้นั้นได้รับ ไม่สามารถแบ่งปันได้เหมือนสิ่งของ เหมือนข้าวผู้ใดกินผู้นันอิ่ม - บ่ย้อมบ่แดง บ่แปลงบ่ใหม่
ความหมาย ต้องลงมือทำ จึงจะเกิดผล - ปลาดุกปิ้งเต็มไฟบ่อยาก พากันดะดั่นดิ้น อยากกินเข่าบ่ายเกลือ
ความหมาย เปรียบเหมือนสังคมยุคปัจจุบัน คนวิ่งหาที่พึ่งทางใจกราบไหว้ ต้นไม้ใบหญ้าสารพัด ทั้งที่มีพระพุทธศาสนาอันสูงส่ง แต่กลับมองข้ามไป - ฝนตกยังฮู้เอื้อน นอนกลางคืนยังฮู้ตื่น ความทุกข์ยังฮู้เตื้อง มีขึ้นเมื่อลุน
ความหมาย ฝนตกยังซาได้ นอนหลับยังรู้ตื่น ความทุกข์ก็มีโอกาสกลายเป็นสุขในวันข้างหน้า (ถ้าพยายาม) - ฝนตกโห่ง ไหลโฮมแต่นาโคก บ่อนขุ่มมีบ่แพ้ สังมาโห่งตั้งแต่โนน
ความหมาย คนที่ร่ำรวย มีอันจะกิน ยิ่งรวยก็ยิ่งมีเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ แต่คนที่จนต่ำต้อยกลับไม่มีโอกาสอย่างนั้นบ้างเลย - มีมอญ บ่มีม้อน(หม่อน/ไหม)สิสูญเสียประโยชน์เปล่า มีนา คันมีกล้าแก่บั้ง ดำได้กะบ่งาม
ความหมาย ท่านสอนให้รู้จักพึ่งพา อาศัยกัน - ยามยังน้อยให้หมั่นฮู้เฮียนคุณ บุญเฮามีสิยศสูงเพียงฟ้า
ความหมาย ตอนนี้เรายังเด็กควรตั้งใจเรียนเข้าไว้ - ลูกฮักเอาไส้ข้างหลัง ลูกซังเอาไว้ข้างหน้า เอาปลาป้อนหม่าม ลูกผู้ฮักกะด้อ บ่หลียวหน้าล่ำแล
ความหมาย ท่านเปรียบไว้กับคนที่นับถือศาสนา เช่น ปากบอกว่า นัยถือศาสนาพุทธ แต่กลับไปวิ่งตามกระแสสังคม ทรงเจ้าเข้าผีกับเขาไป ส่วนพุทธศาสนาอันสูงส่งกลับไม่สนใจใยดี - สิบคนเกื้อบ่ถ่อเนื้อไข
ความหมาย หลายสิบคนช่วยเหลือมีบุญคุณ ก็ไม่เท่าญาติพี่น้อง - สิบสลึงอยู่ฟากน้ำ อย่าโอ้อ่าวคะนึงหา สตางค์แดงมามือให้ค่อยกำเอาไว้
ความหมาย ท่านสอนว่า ให้พอใจในสิ่งที่ตนมีอยู่ - สิบสิฮ่างหรือซาวสิฮ่าง
ความหมาย อะไรจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรก็ตามแต่ - หญิงฮูปฮ้ายครองวัตรพางาม ชายฮูบทรามวิชาพาฮุ่ง
ความหมาย หญิงแม้รูปชั่ว แต่จริยาวัตรทำให้งดงามได้ ชายแม้รูปทราม วิชาติดตัวก็ส่งให้เจริญรุ่งเรืองได้ - อย่ามาตกกล้าไว้เทิงโพนให้น้ำแซ่ อย่ามาหม่ากล้าไว้ในน้ำให้ปลวกกิน
ความหมาย อย่าเอาเรื่องไม่จริงมาพูด เพื่อให้อีกฝ่ายหลงเชื่อ(เป็นลักษณะ ชาย/หญิง เกี้ยวพาราศีกัน) - อย่ามาปลูกดอกหว่าน แทนหนานผักบั่ว ของเก่ายังบ่ทันได้กู้ สังมาปลูกใหม่แทน
ความหมาย เมียยังอยู่ทั้งคน พี่อย่าหักหาญน้ำใจ เรายังไม่เลิกราหย่าขาดกัน - อย่าสุไลเสียถิ้มพงษ์พันธุ์พี่น้องเก่า อย่าสุละเผ่าเซื้อไปย่องผู้อื่นดี
ความหมาย อย่าได้ลืมญาติพี่น้องของตัวเอง ไปยกย่องว่าผู้อื่นดีกว่า - อัศจรรย์ใจข้อย หลงคอยแต่ซู้เพิ่น เมียโตมีอยู่บ่แพ้ ผัดตาส้มใส่แต่สาว
ความหมาย แอบชอบเมียชาวบ้าน - เกลี้ยงฮอดใบใสฮอดลูก เกลี้ยงฮอดเข้าปลูก เกลี้ยงฮอดเข้าปัดลาน
ความหมาย ของบางอย่างดูต้นแบบหรือต้นทางก็สามารถมองเห็นผลลัพธ์ได้ - เกลี้ยงแต่นอกทางในเป็นหมากเดื่อ หวานนอกเนื้อในส้มดั่งหมากนาว เกลี้ยงปากทางไหทางในเป็นปลาแดก เกลี้ยงปากบั้งขังข้อปากกะทอ
ความหมาย ของบางอย่างดูข้างนอกอาจดูดีสวยงาม แต่ข้างในไม่มีประโยชน์ ในทางกลับกัน ของบางอย่างดูภายนอกอาจไม่สวยงาม แต่ของที่อยู่ภายในล้วนมีมูลค่า - เก้าสิฆ่าสิบสิฆ่าให้เอาแก่นคะยูงตี อย่าได้เอาบาลีต่อยตีตางฆ้อน
ความหมาย จะฆ่าให้ตายก็ฟาดด้วยไม้เนื้อแข็ง อย่าฟาดฟันด้วยความรู้ - เก้าแม่น้ำสิบแม่น้ำ สิหย่อเป็นแผ่นดินเดียว คราวสิบคืนซาวคืน สิหย่อเป็นดอกคราวมื้อ
ความหมาย เป็นคำที่ฝ่ายชายพูดเกี้ยวพาราสีกับทางฝ่ายหญิง - เจ้าผู้นกกะแดดเด้าหากินไกลเขต เจ้ามาลืมพี่น้องเจ้ามาย่องผู้อื่นดี ตั้งแต่กี้เจ้ากะว่ามังๆ จักว่าฟังความไผจั่งได้ไลลืมชู้
ความหมาย คนที่ออกไปทำงานห่างไกลบ้านเกิด ดันมาลืมญาติพี่น้อง ไปยกยอผู้อื่นดีกว่าเมื่อก่อนก็ว่าดี ๆ แต่ไปฟังใครมาถึงได้ลืมความหลัง - เชื้อชาติจ้อง(ร่ม)คันก่องกะยังหุบ ชาตาหลุบ หลูบลงคือจ้อง ยามเมื่อชาตาขึ้นขวางคือขอนกะยังล่อง บาดสิล้มดึงหญ้ากะบ่ฟัง
ความหมาย สรรพสิ่งทั้งหลาย ไม่เที่ยง ชีวิตมีขึ้น/ลง - เชื้อชาติแฮ้ง เหม็นสาบกันเอง ปูสอนปู ให้ย่างตรง ห่อนฤสิทำได้
ความหมาย ตัวอย่างที่เลวหรือจะทำ ให้ผู้อื่นทำดีได้ - เดินทางบ่อสุดเส้น อย่าถอยหลังให้เขาเหยียบ ตายขอให้ตายหน้า พุ้น เขาสิเอิ้นว่าหาญ
ความหมาย นักสู้ต้องสู้ไม่ถอยให้ตายอย่างวีรบุรุษ - เด็กน้อยมีความฮู้สองสามความมันก็อ่ง ผู้ใหญ่ฮู้ตั้งล้านก็อำไว้บ่ค่อยไข
ความหมาย ความรู้มีเพียงน้อยนิด อย่าหยิ่งผยองอวดรู้ - เทียวทางเวิ้งเหิงหลายมันสิค่ำ คันหากเป็นมะลืดทืดเท้าเซาถ่อนอย่าไป
ความหมาย โบราณท่านกล่าวไว้ จะออกจากบ้านต้องรู้จักสังเกตุดินฟ้าอากาศ - เพิ่นว่า เก็บจากหน่อย(น้อย)คอยไปเติมหมู่ เก็บเทื่อเล็กเทื่อน้อย คอยได้ตื่มเต็ม
ความหมาย ท่านสอนให้รู้จักประหยัด อดออม - เพิ่นว่า เซื้อซาติแฮ้งเหม็นกุยฮอดกระดูกแม่นสิปลูกดอกซ้อนเทียมข้างกะบ่หอม
ความหมาย หมายถึง คนที่มีความผิด แล้วพยายามปกปิดความผิดของตน แม้คนอื่นจะไม่อาจรับรู้ได้ แต่ไม่อาจจะหลอกตนเองได้ - เพิ่นว่าแกงเต็มหม้อ เหลือกินบ่อิ่ม ซดแต่น้ำคาแข่วเกือบตาย
ความหมาย ท่านเปรียบไว้ว่า เมื่อมีเงิน/ทอง มากมาย หากไม่รู้จักนำมาใช้/จ่ายให้เกิดประโยชน์ เงิน/ทองนั้นก็หาได้มีความหมายไม่ - เห็นดงเป็นบ้าน เห็นเมืองเป็นป่า เห็นด่านด้าวดงกว้างว่าแปน หมายถึง เห็นดำเป็นขาว เห็นขาวเป็นดำ เห็นผิดเป็นชอบ
ความหมาย เห็นดำเป็นขาว เห็นขาวเป็นดำ เห็นผิดเป็นชอบ - เห็นว่ามีเฮือแล้ว อย่าบืมแพฟากไม้ไผ่ เห็นว่าเป็นใหญ่แล้ว อย่าลืมซู้ผู้อยู่คอง
ความหมาย ได้ดีแล้ว อย่าลืมตัว(คนลืมตัว วัวลืมตีน) - เห็นเสือเฒ่า จำศีลอย่าฟ้าวเซื่อ ลางเทื่อเห็นหมู่เนื้อ ศีลสิม้างแตกกระเด็น
ความหมาย ท่านสอน อย่าไว้ใจทาง อย่าวางใจคน หรือ อย่าเพิ่งเชื่อใครง่าย ๆ - แนวนาบ่สมเข่า(ข้าว) เสาเฮือนบ่สมขื่อ ผือบ่สมสาดเหี่ยน งัวเกียน(เกวียน)บ่สมแอก ตาแฮกบ่สมไก่ต้ม งมเลี้ยงกะบ่กิน
ความหมาย ชาตินี้เกิดมา พี่กับน้องไม่ควรคู่กัน(ลักษณะหญิง/ชายเกี้ยวพาราสีกัน) - แนวน้ำตาลปากหม้อ ขอฮอ(บอระเพ็ด)ฮองลุ่ม ชาติที่หวานปากบั้งขังข้อขื่นขม
ความหมาย ปากหวาน/ก้นเปรี้ยว หรือปากหวาน/ใจดำ - ใจบ่หวังทำสร้าง หากินกะบ่ค่อง(คล่อง) ใจบ่ใสต่อฆ้องตีได้กะบ่ดัง
ความหมาย จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว หากจิตใจไม่ดีแล้ว ทำอะไรก็มักไม่สำเร็จ - ใจบ่โสดาด้วยเว้าแม่นกะเป็นผิด ใจบ่โสดาดอมเว้าดีกะเป็นฮ้าย
ความหมาย แม้นไม่สบอารมณ์แล้วจะพูด อย่างไรก็ไม่มีทางถูกใจได้ - ใจประสงค์สร้างกลางดงกะว่าท่ง ใจขี้คร้านกลางบ้านกะว่าดง
ความหมาย ถ้าใจสู้ (ขยัน) อยู่กลางป่าดง ก็เหมือนกลางทุ่ง ถ้าเกียจคร้านแม้อยู่กลางหมู่บ้านก็เหมือนในกลางป่า - ให้ค่อยตักค่อยข่อน สิเห็นต่อนแกงปลา ให้ค่อยวิด ค่อยสาอย่าสิเซาวางไว้ คันหากเป็นตาหย่ำ ให้ทำกินฟ้าวฟั่ง อย่าได้นั่งเค้าเม้า มัวเว้าบ่ดี
ความหมาย ท่านสอนให้ทำ มากกว่าพูด - ให้เจ้าคอยเพียรสร้าง เสมอแตนแปงซ่อ ให้สร้างก่อสืบไว้ เสมอเผิ้งสืบฮัง
ความหมาย ให้ขยันสร้างตัวเหมือนผึ้งสร้างรัง - ให้เจ้าเอาความฮู้ หากินในทางชอบ ความฮู้มีอยู่แล้ว กินได้ชั่วชีวัง
ความหมาย มีความรู้อยู่กับตัวหากินอย่างสุจริตได้ ชั่วชีวิต - ไกลไปหน้า หากินปลาวังใหม่ วังเก่านั้นแสนสิบ้อนกะบ่งม
ความหมาย มากชู้หลายเมีย เบื่อแล้วทิ้ง คบคนใหม่เรื่อยไป ไม่สนใจใยดีคนเก่า - ได้ขึ้นเฮือแล้ว อย่าลืมแพป้องไม้ไผ่ ได้เป็นใหญ่แล้ว อย่าลืมข้าผู้พลอย
ความหมาย ถ้าได้ดิบได้ดีแล้วก็ อย่าได้ลืมคนที่อยู่ข้างหลัง - ไปหาพระให้เอาของไปถวาย ไปหานายให้เอาของไปต้อน
ความหมาย ไปหาใครก็เอาของติดไม้ติดมือไปด้วย - ไผผู้มัวเมาคร้าน การงานตั้งต่อ บ่มีวันสิพบพ้อ เงินล้านค่าแพง
ความหมาย ถ้าเกียจคร้าน ก็อย่าหวังมั่งมี - ไผผู้เฮียนฮ่ำฮู้ วิชาปราชญ์ทางใด ก็ให้มีใจจดเผิ่งวิชาที่ตนฮู้
ความหมาย เรียนรู้ให้เชี่ยวชาญเป็นวิชาเลี้ยงตัว
คิดว่าน่าจะเต็มอิ่มกับคำผญาทั้ง 92 คำกันไปแล้วเนอะ หวังว่าน่าจะพอมีประโยชน์ให้นำไปใช้ต่อในชีวิตประจำวันกัน
หากยังไม่เจอคำไหน หรือคิดว่ามีตกหล่นไป สามารถแจ้งแนะนำกันเข้ามาได้เลย
