ภาษาอีสาน หมวด ห
รวมภาษาอีสาน หมวด ห
ภาษาอีสาน หมวด ห ตามที่เคยรู้จัก ภาษาอีสาน มีอยู่หลายคำ จะมีคำไหนที่เรารู้จักไหมนะ
- หงำ
หมายถึง บัง, ข่ม, ครอบ - หง่าง
หมายถึง แยก ถ่าง กางออก - หนหวย
หมายถึง รำคาญ, ไม่สบายใจ, หงุดหงิด, กังวลใจ - หนหวย
หมายถึง รำคาญ - หนอนบ้ง
หมายถึง บุ้ง, หนอนผีเสื้อ, ตัวหนอนของแมลง มักจะใช้เรียกหนอนที่มีขนปกคลุม บ้ง, บ้งขน, แมงบ้ง, แมงบ้งขน ก็เรียก - หนานผัก
หมายถึง แปลงผัก, แปลงปลูกผัก - หนิ่ง
หมายถึง เกี่ยง, เกี่ยงงอน, ทำแง่งอน, ทำโดยไม่เต็มใจ - หน้าถั่งดังคม
หมายถึง หน้าตาคมขำ, หน้าตาดี - หน้าลา
หมายถึง อาการเสียหน้า - หน้าเค่ง
หมายถึง หน้าบึ้ง หน้าตึง เกิดเพราะความโกรธจัด - หน้าแบ้
หมายถึง หน้าตาตลก หน้าเหมือนแบ้ (แพะ) หน้าตาไม่ดี ไม่น่ามอง ไม่มีจุดเด่น อัปลักษณ์ ก็ว่า - หมก
หมายถึง ห่อหมก เป็นการทำอาหรโดยห่อด้วยใบตอง ใบยอ หรือใบอื่น ๆ โดยคนอีสานจะนิยมนำไปเผาไฟ หรือนึ่ง - หมด
หมายถึง สิ้น ไม่มี ไม่เหลือ เช่น หมดลม หมดแล้ง หมดข้าว หมดปลา หมดนา หมดบ้าน. - หมัน
หมายถึง เชือกหรือผ้าเศษที่ชุบน้ำมันยางสำหรับอุดรูรั่วของเรือที่แตกเป็นแนวยาวและกว้างเรียก ตอกหมันเฮือ. - หมั่น
หมายถึง แน่น . มั่นคง - หมากค้อ
หมายถึง ตะคร้อ ต้นไม้ผลออกเป็นพวงคล้ายมะไฟ ให้รสเปรี้ยวจัด - หมากต้อง
หมายถึง กระท้อน - หมากนาว
หมายถึง มะนาว - หมากปิ่น
หมายถึง กังหัน ไม้หมุนด้วยกำลังลมใช้พัดเอาลมเมื่อต้องการ ใชัพัดเอาน้ำเมื่อต้องการขึ้นมาทำการเพาะปลูกพืช เรียก หมากปิ่น. - หมากมี่
หมายถึง ขนุน - หมากสีลา
หมายถึง ทับทิม - หมากหุ่ง
หมายถึง มะละกอ - หมากอึ
หมายถึง ฟักทอง - หมากเขียบ
หมายถึง น้อยหน่า - หมากเขือเทศ
หมายถึง มะเขือเทศ - หมากเว่อ
หมายถึง ส้มซ่า - หมากแงว
หมายถึง คอแลน เป็นผลไม้ป่า ภายนอกเหมือนลิ้นจี่แต่ลูกเล็กประมาณองุ่น เนื้อด้านในเหมือนเนื้อเงาะแต่รสชาติเหมือนลิ้นจี่ รสชาติเปรี้ยวนำหวาน เมล็ดเหมือนเงาะ - หมากโต่น
หมายถึง ฟักเขียว - หมาน
หมายถึง โชคดี,รวย ได้มาก - หมาว้อ
หมายถึง สุนัขป่า หรือ สุนัขบ้า - หมื้อ,หมื่อ
หมายถึง ดินปืน - หมุ่นอุ้ยปุ้ย
หมายถึง แหลกไม่มีชิ้นดี/เหลวแหลก/แหลกลาน - หมูนหมอน
หมายถึง หนุนหมอน - หมู่เฮา
หมายถึง กลุ่มเพื่อน , พวกเรา - หม่อ
หมายถึง ริม หรือ ใกล้ - หม่อง
หมายถึง บริเวณ, ย่าน, แถว, ตรง - หม่อง
หมายถึง ตรงที่ ณ เวิ้ง ลาน บริเวณ - หม่าข้าว
หมายถึง แช่ข้าวสาร (ข้าวเหนียว) ให้น้ำให้ข้าวอ่อนก่อนนำไปนึ่ง - หม่าข้าว
หมายถึง แช่ข้าว - หม่าเข่า
หมายถึง แช่ข้าวเหนียวเพื่อเตรียมนึ่ง - หม้อแกง
หมายถึง หม้อชนิดต่างๆ ใช้สำหรับแกง เรียก หม้อแกง เช่น หม้อแกงปลา แกงกบ แกงไก่ แกงเอี่ยน อย่างว่า มีปลาบ่มีหม้อชิเอาหยังต้มอ่อม หม้อนั้นคันช่างเขาบ่ปั้นบ่มีได้อ่อมแกง (ย่า). - หยอง
หมายถึง หยิก งอ ผมที่หงิกงอ เรียก ผมหยอง. - หยัง
หมายถึง อะไร - หยังอ้าย
หมายถึง อะไรหรือพี่? - หยุม
หมายถึง ขยุ้ม ขยุ้มด้วยเล็บ - หลงเมือง
หมายถึง ลืมบ้านเกิดเมืองนอน เรียก หลงเมือง ลืมเมือง ก็ว่า สถานที่เกิดเป็นจุดสำคัญของคนเรา ถ้าเราสร้างให้เจริญไม่ได้ก็อย่าทำลาย ถ้าบุญมาวาสนามีจงนำบุญบารมีของตนไปสร้างให้เจริญรุ่งเรืองต่อๆ ไป อย่างว่า ยั่งยั่งหน้าท้าวท่านแองกา หลงเมืองพลัดพรากกันกอยให้ บาคราญต้านพอดีแล้วอย่า ขาก็คืนคอบเจ้าจอมไท้ที่เซ็ง (ฮุ่ง). - หลม
หมายถึง เข้าได้ - ออกได้ - หลอย
หมายถึง แอบฉวยเอาไป เช่น ขโมยลอบลักเอาเสื้อผ้าหรือเงินทองในเมื่อเจ้าของเผลอ เรียก หลอยเอา. - หลั่น
หมายถึง เป็นชั้นๆ - หลาย
หมายถึง มาก - หลาย
หมายถึง มาก ของมีจำนวนมาก มากจำนวนสิบๆ เรียก หลายสิบ จำนวนร้อยๆ เรียก หลายร้อย จำนวนพันๆ เรียก หลายพัน - หลีโตน
หมายถึง (กริยา) สงสาร รู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น, รู้สึกห่วงใยด้วยความเมตตากรุณา, เช่น เห็นเด็ก ๆ อดอยากก็รู้สึกสงสาร เห็นเขาประสบอัคคีภัยแล้วสงสาร. - หลูโตน
หมายถึง (กริยา) สงสาร รู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น, รู้สึกห่วงใยด้วยความเมตตากรุณา, เช่น เห็นเด็ก ๆ อดอยากก็รู้สึกสงสาร เห็นเขาประสบอัคคีภัยแล้วสงสาร. - หล่วยหล่าย
หมายถึง เลื้อย, ลักษณะการเลื้อยของงู, อาการที่คล้ายการเลื้อยของสัตว์เลื้อยคลาน - หล่า
หมายถึง เผือด หน้าซีดเผือด - หล้า
หมายถึง น้องสุดท้อง หรือ น้องคนเล็ก - หว้านประดง
หมายถึง ว่านชนิดหนึ่ง - หอผาสาท
หมายถึง เรือนที่มีหลังคาเป็นยอดแหลม ซึ่งเป็นที่ประทับของพระราชามหากษัตริย์ เรียก หอผาสาท. - หอมบั่ว
หมายถึง ต้นหอม - หัตถกรรม
หมายถึง การทำในโรงงานอุตสาหกรรม. - หัน
หมายถึง เร็ว - หันใจ
หมายถึง หายใจ - หัว
หมายถึง หัวเราะ - หัวซา
หมายถึง สนใจ,ใส่ใจ - หัวยุ่ม
หมายถึง หัวเราะ ยิ้มกรุ่มกริ่ม - หัวแต่ตื่น,หัวตาตื่น
หมายถึง เพิ่งตื่น - หั่น
หมายถึง เอาของวางลงบนเขียงแล้วตัดให้เป็นชิ้นเล็กๆ เรียก หั่น เช่น หั่นปลา หั่นเนื้อ หั่นผัก หั่นแตง. - หั่นแหล่ว
หมายถึง นั่นไงว่าแล้ว - หำบักมี่
หมายถึง ลูกขนุนที่ยังเล็กๆ - หิ่งเมือง
หมายถึง เจ้าเมือง อย่างว่า ประกอบผู้เจ้ายี่ยินสงวน ปุนแควางหิ่งเมืองกินแล้ว เทพีฟ้าชวนเจืองเอาแพ่ง เจ็ดอู่แก้วธรรม์ต้นลูกแกว (ฮุ่ง). - หูเมือง
หมายถึง ราชทูต ราชทูตถือว่าเป็นหูเมือง เพราะราชทูตไปประจำอยู่ประเทศอื่น เมื่อประเทศนั้นมีเรื่องอะไรก็ส่งข่าวมาให้ประเทศของตนทราบ เท่ากับว่ามีหูอยู่ทั่วไป. - ห่อย
หมายถึง ห้อย,แขวน - ห่าว
หมายถึง อาการสดชื่น,ตื่นตัว - ห้อน
หมายถึง ร้อน - ห้า
หมายถึง จำนวนสี่บวกหนึ่ง เรียก ห้า ชื่อเดือนทางจันทรคติ เรียก เดือน ๕ ตกในราวเดือนเมษายน อย่างว่า เมื่อนั้นพระบาทเจ้าผู้ผ่านเมืองประกัน ถือพลเถิงตูมวางแวดเวียงระวังล้อม ตีพลายไว้หัวแหลมห้าหมื่น ย้ายหมู่ตั้งฮิมแม่ทรายคำ (ฮุ่ง). - ห้าง
หมายถึง พัง,หย่าร้าง - เหมิด
หมายถึง หมด ทั้งหมด หมดสิ้น - เหลียโตน
หมายถึง (กริยา) สงสาร รู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น, รู้สึกห่วงใยด้วยความเมตตากรุณา, เช่น เห็นเด็ก ๆ อดอยากก็รู้สึกสงสาร เห็นเขาประสบอัคคีภัยแล้วสงสาร. - เหลือโตน
หมายถึง (กริยา) สงสาร รู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น, รู้สึกห่วงใยด้วยความเมตตากรุณา, เช่น เห็นเด็ก ๆ อดอยากก็รู้สึกสงสาร เห็นเขาประสบอัคคีภัยแล้วสงสาร. - เหลือใจ
หมายถึง น้อยใจ, อัดอั้น, อึดอัด, อัดอั้นตันใจ, เก็บอัดความรู้สึกแน่นอยู่ในใจ เพราะไม่สามารถพูดหรือกระทำตามต้องการได้เนื่องจากอยู่ในภาวะจำทน - แหงด
หมายถึง กลิ่นเหม็นฉุน, กลิ่นฉุน, เหม็นสาบ - แหลว
หมายถึง เหลว - แหลว
หมายถึง เหลว สิ่งที่มีลักษณะไม่ข้นเรียก แหลว เช่นน้ำและน้ำมัน เป็นต้น อย่างว่า คื่นคื่นช้างย้องย่างเงยงา มันแหลวไหลอาบคีงคือน้ำ พลกือก้ามเต็มไพรฮ้องโห่ เขาก็จาจีกใส้กินแกล้มนี่นัน (สังข์). - แหลว (นกชนิดหนึ่ง)
หมายถึง เหยี่ยว ชื่อนกชนิดหนึ่งในจำพวกนกอินทรีมีหลายชนิด เช่น แหลวแดง แหลวตังบี้ แหลวนกเขา แหลวพานโตน อย่างว่า เชื้อชาติแฮ้งบ่ห่อนเวิ่นนำแหลว แนวหงส์คำบ่บินนำฮุ้ง (ผญา) คือคู่ลูกไก่น้อยรือย้านหย่อนแหลว (สังข์). - แหลวคำ
หมายถึง เหยี่ยวแดง เหยี่ยวที่มีหงอนแดง เรียก แหลวคำ อย่างว่า แม้งหนึ่งสูรย์คลาดคล้อยใกล้ค่ำออระชอน คับคาเห็นแหลวคำดั่งบนบินเค้า อันนั้นรือบ่ภูธรไท้จอมหัวท้าวกว่า กูนี้ เดินดุ่งเต้าเอาน้องเพื่อนเพลา แลชาม (ฮุ่ง). - แหลวหลวง
หมายถึง เหยี่ยวใหญ่ เรียก แหลวหลวง อย่างว่า ครุฑใหญ่เปลื้องปีกแกว่งผาปิว แปนตูเห็นนาคเนืองในน้ำ แหลวหลวงเค้าหัวลายลุยผ่า นาคสว่านฟ้งฟางฮ้อนซ่าเสียง (สังข์). - โหง่ย
หมายถึง อาการที่ค่อย ๆ เอนจนกระทั่งล้มลง - โหม่มลึด
หมายถึง กลืนโดยไม่เคี้ยว - โหระพา
หมายถึง โหระพา - โห่ง
หมายถึง ขัง, ท่วมขัง, น้ำฝนที่ตกลงมาแล้วขังอยู่ - ใหญ่
หมายถึง โต ไม่เล็ก โต เรียก ใหญ่ ลูกคนโต เรียก ลูกผู้ใหญ่ บ้านที่กว้างขวาง เรียก บ้านใหญ่ สิ่งของขนาดใหญ่ เรียก ใหญ่ อย่างว่า สองนายตั้งปานโตงเหล้าใหญ่ ชอบที่วอนพี่ผู้คีงค้อมค่อยเอา (ฮุ่ง) ยุ่งเหยิงมาก เรียก หยุ้งใหญ่ อย่างว่า ต้นไม้ใหญ่บ่มีผีสาวผู้ดีบ่มีชู้ธรณีบ่อกแตกสารือ ตาแฮกเปิดไก่ต้มดินชิแห้งไง่ผง (ผญา). - ใหม่
หมายถึง เพิ่งมี เช่น ลูกใหม่ เมียใหม่ ข้าวใหม่ เสื้อผ้าใหม่ ความรู้ใหม่ เรียก ใหม่. - ให้ค่อยทำ
หมายถึง ทำโดยไม่อ้างกาลเวลาไม่ว่าหนักว่าเบา ไม่ว่ายากว่าง่าย ทำโดยไม่ละทิ้ง เรียก ให้ค่อยทำ อย่างว่า ให้ค่อยตักค่อยต้อนชิเห็นต่อนแกงปลา ให้ค่อยหวิดค่อยสาอย่าเซาวางไว้ คันหากเป็นตาหย้ำให้ทำกินฟ้าวฟั่ง อย่าได้นั่งเค้าเม้ามัวเว้าบ่ดี (กลอน). - ให้ค่อยแก้
หมายถึง แก้ไขสิ่งที่ไม่ดีให้ดี เรียก แก้ การแก้นั้นจะต้องแก้ให้ดีเท่าที่จะแก้ได้ และต้องแก้ให้ดีในทุกวิถีทาง อย่างว่า ให้ค่อยคึดค่อยแก้ค่อยแก่ค่อยดึง ให้ค่อยขุดค่อยขนค่อยคนค่อยค้ำ ให้ค่อยทำคอยสร้างอย่าวางใจให้ค่อยแล่น ให้ค่อยแงะค่อยแง้มมันชิได้ต่อนคำ (ย่า) - ให้ค่อยไป
หมายถึง การสั่งเสียก่อนจะจากไปเรียก ให้ค่อยไป อย่างว่า ให้ค่อยไปดีเยอเจ้าผู้หงส์คำผ้ายเวหาเหินเมฆ กาดำเอิ้นจ้อยจ้อยให้อวนเจ้าอ่วยคืน (ผญา). - ให้เลี้ยง
หมายถึง การอุปถัมภ์บำรุงโดยไม่ปล่อยปละละทิ้ง เรียกว่า ให้เลี้ยง อย่างว่า ให้น้องเลี้ยงพี่ไว้ตางหมาหอนเห่า บาดชู้เก่ามาฮอดแล้วไลถิ้มบ่ว่าสัง (ผญา). - ไหปลาแดก
หมายถึง ไหสำหรับใส่ปลาร้า เรียก ไหปลาแดก ที่เรียกชื่อปลาแดกเพราะเอาปลา เกลือและรำข้าวมาผสมเข้ากันแล้ว นำไปตำในครกมองให้แหลก เรียก ปลาแดก ปลาแหลก ก็ว่า บ้างก็ว่า เพราะการนำปลาที่ตำแล้วมายัดลงในไหที่ปากแคบ การยัดปลากดดันลงในไห เรียก ปลาแดก. - ไหปากกว้าง
หมายถึง ชื่อไหชนิดหนึ่ง ปากกว้างก้นกว้าง สำหรับใส่น้ำกินน้ำอาบ ไม่มีฝาปิด. - ไหมขี้
หมายถึง เส้นไหมที่สาวออกมาทีแรกเส้นไหมไม่ค่อยเรียบ มักมีขี้ไหมติดตามเส้นไหม เรียก ไหมขี้ ไหมขี้นี้จะต้องฟอกล้างเสียก่อนจึงจะใช้ทอให้เป็นไหมดีได้. - ไหมควบ
หมายถึง เส้นไหมที่ปั่นควบกันตั้งแต่สองเส้นขึ้นไป ใช้ทอเป็นผ้า เรียก ผ้าควบ ผ้าควบผ้าลัง ก็ว่า.
